Gras zonder glas
De gemeente Schipluiden heeft in het kader van het kwaliteitsplan Integrale Ontwikkeling tussen Delft en Schiedam (IODS) de Grontmij opdracht gegeven voor het maken van een rapport waarin een plan van aanpak moest worden gemaakt voor de uitplaatsing van ongewenste tuinbouwbedrijven in Midden-Delfland, ook de gemeente Maasland is betrokken bij de verstrekking van de opdracht. In het kader van het IODS is het rapport “Kansen benutten, Impasses doorbreken” opgesteld. Dit rapport staat ook wel bekend als plan Norder, genoemd naar de voorzitter van de stuurgroep IODS de gedeputeerde voor dit gebied van de provincie Zuid-Holland Marnix Norder. Plan Norder gaat eigenlijk over de aanleg van de snelweg A4 door Midden-Delfland en in dat kader is het de bedoeling om geld te reserveren voor een kwaliteitsimpuls voor dit gebied. Het uitplaatsingsplan is één van de dertien projecten in het kader van het IODS. De gemeente Schipluiden is aangewezen als trekker voor het project: uitplaatsing van verspreid glas.
In het rapport van de Grontmij zijn 34 bedrijven met een totale oppervlakte van 55 hectare aangemerkt als ongewenste tuinbouwbedrijven. Niet meegenomen in dit rapport zijn tuinbouwbedrijven in de gemeenten Schiedam en Maassluis hoewel gelegen in Midden-Delfland. Ook de bedrijven die zijn gelegen in gebieden die in het kader van de reconstructiewet zijn aangemerkt als duurzame glastuinbouw ontwikkelingsgebieden zijn uiteraard niet betrokken in dit onderzoek. Verder zijn bedrijven die volgens het Integraal Onwikkelings Plan Westland (IOPW) zijn gelegen in potentieel duurzame glastuinbouw gebieden ook niet meegenomen in dit onderzoek.
Het idee achter dit plan is dat het verspreid liggend glas de kwaliteit van het landschap zou verstoren. Daarnaast is men ook bevreesd dat deze bedrijven een condensatiekern vormen voor verdere verdichting van het landschap. Naast het bestaande glas is er in Maasland nog één bedrijf met “papieren glas” dit bedrijf heeft inmiddels een bouwvergunning voor uitbreiding van het bedrijf. Alle Midden-Delfland gemeenten zullen de bestemmingsplannen zodanig moeten aanpassen dat vestiging van nieuwe glastuinbouwbedrijven wordt voorkomen. De bovengrens van de totale kosten worden door de Grontmij geraamd op € 47,5 miljoen maar men gaat uit van een kostenraming van € 35 miljoen. Daarnaast denkt men aan diverse andere provinciale, landelijke en Europese subsidieregelingen ter financiering en aan een Ruimte voor ruimte regeling waarbij ter compensatie van sanering van tuinbouwbedrijven een aantal woningen gebouwd mogen worden. In het plan Norder is € 18 miljoen begroot voor sanering van het verspreid liggend glas waarbij eigenlijk het IOPW wordt genoemd als financier omdat in het kader van het verspreid liggend glas in het IOPW al een regeling met financiering was opgenomen.
Er zijn twee mogelijkheden om dit plan uit te voeren: selectie op kwaliteit waarbij de landschappelijk het meest storende bedrijven snel worden gesaneerd of een selectie op kosten waarbij men zoveel mogelijk bedrijven met de beschikbare middelen wil saneren. Zowel Maasland als Schipluiden hebben een duidelijke voorkeur voor selectie op kwaliteit. Beide gemeenten benadrukken bovendien door voor realisatie van dit plan de volledige vrijwillige medewerking van betrokken bedrijven het uitgangspunt is. Gesprekken met de tuinders over dit plan zijn in het kader van dit rapport niet gevoerd, dit moet in het vervolgtraject plaatsvinden.
Bij het plan en het rapport zijn enige kanttekeningen te maken. Niet in het rapport is meegenomen dat dit verspreid liggende glas als voorbode van het Westland juist wordt gezien als één van de kenmerken van Midden-Delfland net zoals de zichtbaarheid van de hoge bebouwing van de omliggende steden en de industrie aan de overzijde van de Nieuwe Waterweg kenmerkend zijn voor Midden-Delfland. Een aantal bedrijven zijn misschien wel storend aanwezig in het landschap, bijvoorbeeld de kassen gelegen tussen de Vlaardingse Vaart en de Zouteveense weg. Dit bedrijf is in het verleden al verkocht aan BBL (bureau beheer landbouwgronden) in het kader van een opkoopregeling voortvloeiende uit de reconstructie van Midden-Delfland die de Staat verplichtte bedrijven aangeboden voor deze regeling aan te kopen. Deze kas stond destijds niet in het slooplijstje en is weer doorverkocht en zou dus nu weer aangekocht moeten worden voor, vanzelfsprekend, veel meer geld dan waar het toen voor gekocht is. De voorbeelden met foto’s in het rapport van het bedrijf aan de Zijdekade in Schipluiden en de bedrijven aan de Commandeurskade in Maasland langs het fietspad ter hoogte van de Maaslandse dam zijn eerder karakteristiek te noemen. De in het rapport getoonde compilatiefoto’s met daarop huizen in plaats van kassen wordt niet algemeen als verbetering ervaren en is ook niet in overeenstemming met het uitgangspunt: Gras voor Glas.
Financiering uit plan Norder kan wel eens een erg lange adem vereisen, de landelijke overheid is momenteel hard aan het bezuinigen en het plan voor de aanleg van de A4 zou hierdoor wel weer eens uitgesteld kunnen worden gezien de hoge kosten voor inpassing en compenserende maatregelen. Ook mogelijke andere financieringsbronnen bieden geen zekerheid waardoor de financiële onderbouwing van dit rapport onder de maat blijft. Een aantal bedrijven zal de kans misschien met beide handen aangrijpen omdat uitbreiding op de huidige locatie niet mogelijk is. Hierdoor kan het probleem ontstaan dat bedrijven die uitgaande van het kwaliteitscriterium pas als laatste in aanmerking zouden komen zich als eerste of enige aanmelden. Misschien zou het beter zijn om eerst te inventariseren welke bedrijven eventueel in aanmerking willen komen voor sanering. Veel zal afhangen van de persoonlijke situatie van de tuinders: de leeftijd, de financiering en de opvolgingssituatie bepalen naast de omvang en het economisch perspectief van het bedrijf of het aantrekkelijk is om mee te doen met deze regeling. Een koude sanering van de aanwezige tuinbouwbedrijven is ongewenst en zal moeten worden voorkomen, o.a. voor bedrijven gelegen aan de Commandeurskade en de Oostgaag zou samenvoeging van 2 of meer bedrijven die naast elkaar zijn gelegen kunnen zorgen voor een bedrijfsgrootte die voor de toekomst ook rendabel is. De nadruk bij de sanering zou dan moeten komen te liggen op de solitair in het landschap gelegen bedrijven.
Aanvulling
Het College van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland is eind augustus 2003 akkoord gegaan met een ruimte voor ruimte regeling om sanering van verspreid liggend glas in de provincie Zuid-Holland te stimuleren. Dit zou betekenen dat iedere tuinder die zijn bedrijf saneert per 5000 M2 een woning mag bouwen. Dit zou voor Midden-Delfland uitkomen op 110 woningen als wordt uitgegaan van het Gras zonder Glas rapport. De provincie rekent op een grote deelname waardoor 98 procent van het glas zou verdwijnen. Het is nog maar zeer de vraag of de animo onder de tuinders zo groot zal zijn gezien het feit dat er in de provincie Zuid-Holland geen gebieden beschikbaar zijn waar deze tuinders een nieuw bedrijf kunnen starten. Daarnaast druist een dergelijke regeling in tegen het open houden van het landelijk gebied wat o.a. in Midden-Delfland een heikel punt is.
Bronnen:
- Gras zonder Glas, rapport van Grontmij Advies Techniek BV, 2003.
- Gemeente Schipluiden biedt uitplaatsingsplan verspreid liggend glas Midden-Delfland aan, Persbericht Prov Z-H, 21-05-2003.
- Rapport saneren verspreid glas, Brief gemeente Schipluiden aan leden commissie grondgebied, 1-4-2003
- Rapport gras zonder glas, Brief gemeente Schipluiden aan voorzitter stuurgroep IODS, 13-5-2003.
- Westweek, Groen licht voor ruimte-voor-ruimte regeling glas, jrg. 11, nr. 35, 29 augustus 2003
Augustus 2003