Muskusratten
Herkomst
De muskusrat is oorspronkelijk afkomstig uit Noord-Amerika. De naam van het diertje is eigenlijk niet goed gekozen, het is namelijk geen rat maar een lid van de woelmuizenfamilie. De muskusrat wordt inclusief staart ongeveer 60 cm lang en weegt dan ongeveer anderhalve kilo. Hij bezit een lang platte staart en is een goede zwemmer die lang onder water kan blijven. De muskusrat is ook bekend van het muskusbont en de muskusolie. Vooral in Belgie staan ze op het menu. In het begin van de vorige eeuw is de muskusrat uit Noord Amerika meegenomen naar Europa door een Tsjechische graaf die ze uitzette op zijn landgoed om er op te kunnen jagen. Na ongeveer 10 jaar werd het aantal al geschat op 2 miljoen dus het diertje voelt zich in Europa goed thuis.
Voortplanting
Een muskusrat kan 3 tot 4 keer per jaar een nest van 5 tot 6 jongen grootbrengen. De jongen uit het eerste nest zijn in datzelfde jaar al geslachtsrijp en kunnen dan al een eerste worp produceren. Duidelijk zal zijn dat deze voortplantingsdrift voor grote problemen zorgt bij de bestrijding. In 1970 zijn de eerste exemplaren in Zuid-Holland aangetroffen en sindsdien wordt er hier jacht op het diertje gemaakt.
Leefomgeving
Muskusratten zijn altijd te vinden in de buurt van water. Nederland en dan vooral waterrijke provincies als Zuid-Holland zijn een eldorado voor deze dieren. De muskusrat is bekend om zijn enorme knaaglust waardoor hele rietkragen worden weggevreten maar ook landbouwgewassen lust hij graag. In het voorjaar en najaar gaan de muskusratten op reis om zich ergens anders te vestigen. Ze kunnen hierbij wel een paar kilometer per dag afleggen.
Midden-Delfland
Midden-Delfland is ook een gebied waar de muskusrat zich goed thuis voelt. Door de geografische ligging heeft het relatief lang geduurd voordat de muskusrat in Midden-Delfland op grote schaal te vinden waren. De wegen en steden die Midden-Delfland begrenzen vormen een barrière voor de muskusratten. Dit is waarschijnlijk deels de reden dat er hier tot voor kort nog geen sprake was van grote aantallen zoals die elders in Nederland o.a. in de Krimpenerwaard wel zijn aangetroffen. Toch komen er wel muskusratten voor in dit gebied. De nieuwe waterweg vormt voor deze dieren geen barrière omdat het goede zwemmers zijn. Het is dus wel moeilijker om in Midden-Delfland te komen maar ze laten zich blijkbaar door niets tegenhouden.
Bestrijding
Deze dieren zijn dermate schadelijk dat bestrijding ervan wettelijk is geregeld. In de provincie Zuid-Holland houdt de Dienst Muskusrattenbestrijding van de provincie zich bezig met de bestrijding. Het grootste gevaar van de muskusrat schuilt in zijn gegraaf. Muskusratten graven holen om in te leven en om nesten in te bouwen. De uitgangen naar de nesten liggen altijd onder de waterlijn waardoor de holen voor eventuele vijanden niet toegankelijk zijn. Vooral oevers en dijken zijn favoriet om holen en gangenstelsels in aan te leggen waardoor koeien en tractoren kunnen wegzakken. Ook bestaat natuurlijk het gevaar dat door het gegraaf in dijken deze waterkeringen ernstig verzwakt raken. Na de dreigende dijkdoorbraken door te veel water en door lange droge periodes waardoor de dijken uitgedroogd raakten bestaat er dus ook nog het gevaar van de muskusrat die de dijken zou kunnen ondermijnen. Wegen en spoorwegen kunnen door het gegraaf ook verzakken.
In Midden-Delfland zijn op dit moment drie muskusrattenvangers actief. In 2002 en 2003 werden er nog maar 65 muskusratten gevangen. Inmiddels is dat aantal al opgelopen tot 750 in het afgelopen jaar. In heel Zuid-Holland worden zoveel muskusratten gevangen dat de aantallen die men in Midden-Delfland vangt relatief klein zijn. Door het nagenoeg ontbreken van natuurlijke vijanden zal de mens moeten zorgen voor regulering van de populatie. Waar in sommige delen van Nederland de aantallen gevangen dieren afnemen, daar is o.a. in Zuid-Holland nog steed een stijgende lijn te zien in de aantallen die gevangen worden. Het is te hopen dat de muskusrattenbestrijders de populatie in toom weten te houden of nog beter, weten uit te roeien.
Problemen bij de bestrijding
Bij Delft zijn in het voorjaar van 2007 twee keer grote aantallen klemmen weggehaald. In totaal gaat het om ruim 100 klemmen die zijn gestolen. Het is niet duidelijk of het een actie is van dierenactivisten of dat er sprake is van vandalisme. Gezien de grote aantallen en de moeite die men heeft genomen om de klemmen te verwijderen bestaat het vermoeden dat er dierenactivisten bij betrokken zijn. De gevolgen kunnen natuurlijk desastreus zijn als door deze diefstal de muskusrattenpopulatie explodeert en kades worden ondermijnd waardoor polders onderlopen bij een doorbraak van een kade. De nieuwe natuurgebiedjes met rietmoeras die op verschillende plaatsen in Midden-Delfland worden aangelegd zorgen voor toenemende problemen bij de bestrijding. Deze plaatsen zijn slecht toegankelijk voor de mens en vormen een uitstekende leefomgeving met voldoende voedsel voor de muskusratten.
Vangstmethodes
De meeste muskusratten worden gevangen met klemmen. Deze klemmen worden onder de waterlijn geplaatst voor de toegangen naar het hol. Bij deze vallen worden de bekende oranje vlaggetjes geplaatst zodat ze later weer eenvoudig zijn terug te vinden. De slagkracht van deze vallen is zo groot dat de muskusrat meteen dood is als hij in de val loopt. Naast de vallen wordt ook geruik gemaakt van vangkooien die vaak in duikers worden geplaatst. Tegen deze vangkooien bestaat nogal wat weerstand omda de dieren niet direct dood zijn maar verdrinken. Er worden daarom tegenwoordig ook wel klemmen aan de binnenzijde van de vangkooien aangebracht om te zorgen voor een snelle dood. Gif wordt niet gebruikt voor de bestrijding van muskusratten omdat daarmee ook andere dieren het gif kunnen binnenkrijgen. Landbouwminister Gerda Verburg meldt in maart 2007 dat ze wil laten onderzoeken hoe groot de schade aan dijken zou zijn zonder bestrijding van de muskusrat. Ze wil graag weten hoe nuttig het werk van de vangers is.
De Dienst Muskusrattenbestrijding van de Provincie Zuid-Holland hoort graag als er ergens muskusratten of sporen ervan gezien worden zodat ze maatregelen kunnen nemen om de dieren te vangen.
Bronnen:
- www.muskusratten.nl
- www.hunzeenaas.nl
- www.muskusrattenbestrijding.nl
- Muskusrattenbestrijding, brochure provincie Zuid-Holland
- Vangst muskusrat kost 122 euro, Leeuwarder Courant, 30 maart 2007
Mei 2007